Çin, 2022´de Kovid-19 ile zorlu sinavinda politikadaki "U dönüsüne" taniklik etti

Kovid-19 salg?n?n?n üçüncü y?l?nda dünya ülkeleri art?k normalle?meyi benimsemi?ken kat? kontrol ve önleme tedbirlerini uygulamay? sürdüren Çin, 2022'nin son ay?nda "s?f?r vaka" olarak adland?rd??? salg?n politikas?nda kökten de?i?ime gitti.

PEKIN (AA) - Y?l boyunca Kovid-19'un Omicron varyant? ve türevlerinin tetikledi?i salg?nlar nedeniyle Çin'de çok say?da ?ehirde tam veya k?smi kapanmaya gidildi, karantina ve kontrol tedbirleri uyguland?.

Bir ç?k?? plan? olmadan, mükerrer olarak belirsiz sürelerle uygulanan tedbirler halk? giderek yordu.

Ülkedeki ho?nutsuzluk, protestolarla aç??a vurulan tepkilere dönü?ü.

Çin hükümeti, protestolar?n ard?ndan, y?l?n son ay?nda "s?f?r vaka" olarak adland?rd??? salg?n politikas?n?n temel sac ayaklar?n? olu?turan k?s?tlamalar? kald?r?p tedbirleri gev?etece?ini duyurdu.

Yeni yakla??m, uygulamada tam bir "U dönü?ü" oldu. Ülke, salg?n?n üçüncü y?l? biterken normalle?me sürecini ba?latt? ve s?n?rlar?n? d?? dünyaya açt?.

Vuhan'dan "s?f?r vaka"ya

Kovid-19 ilk kez, Çin'in orta kesimlerindeki Hubey eyaletinin merkezi olan 11 milyon nüfuslu Vuhan kentinde ortaya ç?kt?.

Sebebi anla??lamayan "solunum rahats?zl???" ?ikayetiyle ilk hastalar, Kas?m 2019'da Vuhan'daki hastanelere ba?vurdu. Akci?er iltihaplanmas?na yol açan hastal??a bilinmeyen yeni bir virüsün sebep oldu?u anla??ld?.

Çin yönetimi, salg?n?n ba?lang?c?nda dünya sa?l?k otoritelerini zaman?nda bilgilendirmedi?i, ard?ndan da virüsün kökeninin ara?t?r?lmas?na yönelik çabalarda ?effaf davranmad??? için ele?tirildi. Dünya Sa?l?k Örgütü'nün virüsün kökeninin soru?turulmas? için 2021'de Vuhan'a gönderilen heyet, ilk vakalar ve can kay?plar?na ili?kin ham verilere ula?amad?klar?n? bildirdi.

Çin'de vaka say?lar? aral?k ve ocak boyunca artarken virüsün insanlar aras?nda yay?ld???n?n tespit edilmesinin ard?ndan 23 Ocak 2020'de Vuhan'da karantina ilan edildi. Kente giri? ve ç?k??lar durdurulurken vatanda?lardan zorunlu olmad?kça evlerini terk etmemeleri istendi.

Vuhan karantinas? "model" oldu

Vuhan, Kovid-19 nedeniyle karantina uygulanan ilk kent oldu. Soka?a ç?kma yasaklar?, seyahat k?s?tlamalar?, virüs taramas? amac?yla yap?lan toplu testler, vakalarla yak?n temastakilerin tespiti ve gözlem alt?na al?nmas?na yönelik filyasyon çal??malar?, ilk kez Vuhan'da uyguland?.

Virüs, sonraki aylarda önce Çin'in di?er ?ehirlerine, ard?ndan tüm dünyaya yay?l?rken Vuhan'daki uygulamalar, sonraki dönemde salg?n?n ortaya ç?kt??? di?er bölge ve ?ehirlerdeki önleme ve kontrol tedbirlerine ?ekil verdi.

Çin, daha sonra "s?f?r vaka" olarak adland?r?lan salg?nla mücadele stratejisi sayesinde 2021 sonuna kadar geçen yakla??k 1,5 y?lda salg?n? neredeyse tamamen kontrol alt?na almay? ba?ard?. Di?er ülkelerde her gün binlerce yeni vaka ve çok say?da can kayb? kay?tlara geçerken Çin'de salg?n?n izi kalmam??, "virüs yenilmi?" gibiydi.

Kat? önleme ve kontrol tedbirlerinin uygulanmas?n? gerektiren salg?nla mücadele stratejisi, sonraki aylarda bula??c?l??? yüksek Delta ve Omicron varyantlar?n?n yol açt??? salg?nlarda tedbirlere yön verdi.

Omicron kaynakl? salg?nlar

Çin, 2021'in sonunda Delta, 2022'nin ba??ndan itibaren ise bula??c?l??? yüksek Omicron varyant?n?n yol açt??? salg?nlar dolay?s?yla kapanma tedbirlerine yeniden ba?vurmak zorunda kald?.

Omicron varyant?n? ta??yan vakalar, ilk kez 8 Ocak'ta ülkenin kuzeyindeki Tiencin ?ehrinde görüldükten sonra y?l içinde farkl? alt varyantlar?yla çok say?da ?ehre yay?ld?. Varyant?n ve türevlerinin çok h?zl? yay?lmas? ve hastal?k belirtilerinin daha az belirgin olmas?, yay?lma zincirinin ba?lang?c?n? tespit etmeyi zorla?t?r?yordu.

?anghay, Pekin, Guangcou, ??nc?n ve Hong Kong gibi nüfusun yo?un oldu?u metropollerdeki salg?nlar nedeniyle toplu testler, soka?a ç?kma yasaklar?, seyahat k?s?tlamalar? ve karantina tedbirleri hayat?n ola?an parças? haline geldi.

Ayr?ca orta büyüklükte nüfuslar? bar?nd?ran ve kilit sanayi ve i? kollar?na ev sahipli?i yapan ?ehirlerde kapanma tedbirleri, irili ufakl? çok say?da ?ehirdeki k?s?tlamalar, sosyal hayata oldu?u kadar ekonomiye de darbe vurdu.

Pekin K?? Olimpiyatlar? "kapal? devre" düzenlendi

Çin'in ev sahipli?inde 4-20 ?ubat'ta ba?kent Pekin'de düzenlenen 2022 K?? Olimpiyatlar?, Kovid-19 salg?n? nedeniyle "kapal? devre salg?n yönetimi" alt?nda organize edildi.

Kovid-19'un yay?lmas?ndan korunmak amac?yla Olimpiyat Köyü, müsabaka merkezleri, sporcu, görevli ve gönüllülerin yer ald??? etkinlik alanlar? ?ehirden yal?t?ld?.

Oyunlarda aç?l??, kapan?? törenleri ve müsabakalar için bilet sat?lmazken s?n?rl? say?da izleyici gruplar? davetle müsabakalar? izledi.

S?n?rdaki Kovid-19 kontrollerinde testi pozitif ç?kt??? için karantinaya al?nan sporcular oldu.

Ülkenin en büyük ?ehri ?anghay, 2 ay karantinada kald?

Çin'in en büyük ?ehri ?anghay'da Omicron varyant?n? ta??yan vakalar?n tetikledi?i salg?n nedeniyle 28 Mart'ta ba?layan kapanma, s?f?r vaka hedefine ula??lamad??? için belirsiz süreyle uzat?larak haziran ba??na kadar devam etti.

Çin'in en büyük ihracat limanlar?ndan birine ev sahipli?i yapan, ekonominin ve finans?n merkezi olan kentteki 2 ay süren kapanma, tüm ülke ekonomisini olumsuz etkiledi.

?anghay'da tedbirlerin uyguland??? iki ayda ülkede sanayi üretimi, perakende sat??lar, gayrimenkul yat?r?mlar?, imalat ve hizmetler sektöründeki ekonomik aktivite ve ihracat art?? h?z? azald?. Birçok sahada ölçülen ekonomik performans, salg?n?n?n ilk aylar?ndan beri en dü?ük seviyelere geriledi.

"S?f?r vaka politikas?n? ödünsüz sürdürme"

Tüm bunlar olurken merkezi hükümet, devlet medyas? arac?l???yla s?f?r vaka politikas?n?n ödünsüz sürdürülmesi gerekti?ini vurgulayan mesajlar? yaymaya devam etti. Mesajlarda, dünyada milyonlarca ki?inin hayat?n? kaybetti?i Kovid-19 salg?n?nda Çin'in kalabal?k nüfusuna k?yasla az say?da can kayb? ya?anm?? olmas?, ülkenin salg?nla mücadele stratejisinin ba?ar?s? ve hatta "sosyalist sistemin üstünlü?ünün kan?t?" olarak sunuluyordu.

Devlet Ba?kan? ?i Cinping, ?anghay'da kapanman?n sürdü?ü günlerde, 6 May?s'ta ülkeyi yöneten Çin Komünist Partisinin (ÇKP) en üst karar organ? Siyasi Büro Daimi Komitesi toplant?s?nda, tedbirlerin "zaman?n testine dayanaca??na" inand???n? belirterek, "Ku?kuya kap?lmamal?, dinamik s?f?r Kovid-19 genel politikas?na ödünsüz ?ekilde ba?l? kalmal?y?z. Ülkenin salg?nla mücadele stratejisini ve siyasetini engellemeye, sorgulamaya ve reddetmeye yönelik her türlü söz ve eyleme kar?? mücadele etmeliyiz." dedi.

Çin'in büyük ve giderek ya?lanan nüfusa sahip oldu?unu, bölgesel geli?mi?lik farklar? nedeniyle t?bbi imkanlara eri?imde s?k?nt?lar ya?anabilece?ini vurgulayan ?i, kontrol tedbirlerini gev?etmenin büyük bir salg?nla birlikte çok say?da a??r hastal??a ve ölüme yol açaca??n?, halk sa?l???n?n ve güvenli?inin yan? s?ra sosyo-ekonomik geli?menin de zarar görece?ini söyledi.

?i, 29 Haziran'da salg?nda ilk vakalar?n görüldü?ü Vuhan'a yapt??? yurt gezisinde ekonomik kay?plara ra?men virüsle mücadelenin sürdürülmesi gerekti?i mesaj?n? verdi.

Çin ekonomisinin yakla??k be?te biri karantinada

Di?er ülkeler, Kovid-19'a kar?? salg?n koruma tedbirlerini büyük ölçüde kald?r?p normalle?meye giderken Çin, kat? kontrol tedbirlerini çok say?da ?ehirde Omicron kaynakl? salg?nlar?n ya?and??? yaz ve sonbahar aylar?nda da uygulamaya devam etti.

?anghay'daki deneyimin ad?ndan "s?f?r vaka" stratejisinin ba??na "dinamik" ifadesi eklenerek baz? uyarlamalar yap?ld?. Art?k "vakalar? tamamen s?f?rlamaya" de?il, "topluluk içi yay?lmay? kesmeye", "sosyal s?f?r Kovid" hedefine ula?may? hedefleyen bir yakla??ma geçildi.

Yeni yakla??mda art?k ?ehirlerde topyekun kapanmaya gidilmiyor fakat k?smi kapanmalarla ilçeler, mahalleler, apartman kompleksleri tecrit ediliyordu. Toplu testler, sa?l?k kodu gösterme zorunlulu?u, i?letmelerin kapal? devre faaliyet göstermesi gibi tedbirler art?k ola?an hale getirilmi?ti.

Yaz ve sonbahar aylar?nda ülkede çok say?da ?ehirde, baz? yerle?imlerde aylar süren k?smi kapanma tedbirleri uyguland?. Öyle ki Japon yat?r?m bankas? Nomura, 24 Kas?m'da yat?r?mc?lar?na gönderdi?i haftal?k notta k?smi karantina uygulanan bölgelerin, Çin'in gayrisafi yurt içi has?las?n?n (GSYH) yakla??k be?te birini, yüzde 21,1'ini olu?turdu?unu bildirdi.

Urumçi'deki yang?n ve protestolar

Kovid-19 tedbirlerinin artarak sürmesi, Çin genelinde artan huzursuzlu?u tepkiye dönü?türdü.

Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin ba?kenti Urumçi'de 24 Kas?m'da karantinada oldu?u iddia edilen apartmanda ç?kan yang?nda 10 ki?inin hayat?n? kaybetmesi barda?? ta??ran olay oldu.

Uygur Türklerinin ve di?er etnik az?nl?klar?n yo?un ya?ad??? bölgedeki yang?nda, apartmanda ya?ayanlar?n karantina nedeniyle evlerini terk edemedi?i, itfaiye ekiplerinin metal bariyer ve engellerle çevrili komplekse giremedikleri için yang?na zaman?nda müdahale edemedi?ine ili?kin iddialar, ülke genelinde tepkiye yol açt?.

?tfaiye arac?n?n s?kt??? tazyikli suyun binaya eri?emedi?ini gösteren videolar?n sosyal medyada yay?lmas? da tepkileri büyüttü.

Ertesi gece Urumçi'de hükümet binas?n?n bulundu?u meydanda toplanan öfkeli vatanda?lar, "Karantinay? kald?r?n", "Halka hizmet edin", "Öleceksek birlikte ölelim" sloganlar?yla tepkilerini gösterdi.

Tepkiler, Çin geneline yay?l?rken ?anghay ve Pekin gibi büyük ?ehirlerde kurbanlar? anan ve tedbirleri ele?tiren protestolar düzenlendi. Çok say?da üniversite kampüsünde protestolar organize edildi, ülkenin farkl? ?ehirlerinde kontrol tedbirlerine kar?? ç?kan eylemler yap?ld?.

Birçok ?ehirde beyaz ka??t ta??yan göstericiler, "Özgürlük istiyoruz", "Karantinaya hay?r", "Sa?l?k koduna hay?r" sloganlar? atarken ülkenin yöneticilerine de tepkilerini dile getirdi.

Bo? beyaz ka??tlar, Kovid-19 tedbirlerine tepkinin yan? s?ra hak ve özgürlük taleplerinin, bilhassa ifade özgürlü?ü ihtiyac?n?n dile getirildi?i protestolar?n sembolü haline geldi.

"U dönü?ü"

Hükümet, protestolardan bir hafta sonra "s?f?r vaka" politikas?nda köklü bir de?i?ikli?i i?aret eden ad?mlar atmaya ba?lad?.

Devlet Konseyine ba?l? Mü?terek Salg?n Koruma ve Kontrol Mekanizmas?, 7 Aral?k'ta Kovid-19 tedbirlerinin uygulanmas?nda benimsenecek yeni yakla??m? duyurdu.

Yeni uygulamada geni? çapl? kapanma, merkezi karantina ve seyahat yasaklar? gibi k?s?tlamalar?n terk edilece?i, hastal?k belirtisi göstermeyen veya hafif belirti gösteren vakalar ile onlarla yak?n temastakilerin bundan böyle evlerinde karantinada kalabilece?i belirtildi.

S?f?r vaka politikas?n?n üzerine oturdu?u sac ayaklar?n? ortadan kald?ran yakla??m de?i?ikli?i, uygulama aç?s?ndan "U dönü?ü" oldu. Yakla??m?n ilan edilmesinin ard?ndan farkl? alanlarda uygulanan tedbirlerin gev?etildi?ine ve k?s?tlamalar?n kald?r?laca??na dair aç?klamalar art arda geldi.

Ülkenin farkl? kentlerinde karantina merkezleri kapat?ld?, sa?l?k kodu ve test sonucu gösterme zorunluluklar?na ve ülke içi seyahat k?s?tlamalar?na son verildi.

S?n?rlar 3 y?l sonra aç?ld?

Ulusal Sa?l?k Komisyonu, 26 Aral?k'ta Kovid-19'un 8 Ocak 2023'ten itibaren "A kategorisi salg?n hastal?k" olarak ele al?nmas?na son verilece?ini, S?n?r Sa?l??? ve Karantina Yasas? uyar?nca uygulanan k?s?tlamalar?n kald?r?laca??n? duyurdu.

D??i?leri Bakanl???, yeni uygulamayla yurt d???ndan gelen yolcular?n, seyahat öncesi Çin'in büyükelçilik ve konsolosluklar?ndan sa?l?k kodu almak zorunda olmayaca??, var??lar?nda pozitif olsalar dahi merkezi karantinada tutulmayacaklar?n? bildirdi.

Ulusal Göçmenlik ?daresi, Çin vatanda?lar?n?n, salg?n nedeniyle ask?ya al?nan standart pasaport ba?vuru ve onay süreçlerinin ola?an ak???na dönece?ini aç?klad?.

Sivil Havac?l?k ?daresi de salg?n yüzünden uluslararas? uçu?lara getirilen sefer ve yolcu say?s? k?s?tlamalar?n?n art?k uygulanmayaca??n? bildirdi.

Kovid-19 salg?n?n?n ba?lamas?n?n ard?ndan Mart 2022'de vizeleri iptal eden, s?n?rlar?n? kapatan ve uçu?lara s?n?rlama getiren Çin, salg?n?n 3. y?l? biterken kap?lar?n? yeniden dünyada açt?.

Tedbirlerin gev?etilmesiyle salg?n büyüyor

Ancak ani de?i?im, bireyleri ve kurumlar? haz?rl?ks?z yakalam?? görünüyor. Bu süreçte çok say?da ki?i virüse yakalan?rken hastal?k h?zla yay?l?yor. Vaka say?lar? art?k kayd? tutulamayacak kadar artarken hastaneler, klinikler, eczaneler ve krematoryumlarda yo?unluk göze çarp?yor.

Test zorunlulu?unun kalkmas? nedeniyle vakalar? tespit etmek, gerçek salg?n tablosunu görebilmek zorla??yor.

Merkezi Londra'da bulunan sa?l?k veri hizmetleri ve analiz ?irketi Airfinity'nin tahminlerine göre ülkede günlük vaka say?s? aral?k ortas?ndan itibaren 1 milyonu a?arken halihaz?rda günde yakla??k 5 bin ki?i virüs nedeniyle hayat?n? kaybediyor. ?irket, gelecek aylarda günlük vaka say?s?n?n 4,2 milyona kadar ç?kabilece?ini, 1,3 ila 2,1 milyon ki?inin ya?am?n? yitirebilece?ini tahmin ediyor.

Kovid-19 salg?n?n?n yeni y?lda da Çin'in gündemini me?gul etmeyi sürdürece?i öngörülüyor.

Muhabir: Emre Aytekin