CENEVRE (AA) - Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, BM İnsan Hakları Konseyi'nin (İHK) 58. oturumunun açılışında konuştu.
Uluslararası sistemin büyük bir değişim yaşadığının altını çizen Türk, onlarca yıl boyunca büyük bir titizlikle inşa edilen insan hakları yapısının hiç bu kadar zorlanmadığını kaydetti.
Türk, sivil kayıpların arttığı ve şehirlerin kasıtlı olarak yıkıldığı bir dönemde Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşın 3. yıl dönümüne tanık olduklarını hatırlattı.
Ukrayna'da sürdürülebilir bir barışın önemine işaret eden Türk, bunun, Ukrayna halkının haklarının temin edilmesi, hesap verebilirliğin sağlanmasının yanı sıra BM Sözleşmesi ve uluslararası hukuk ilkelerine dayanması gerektiğini belirtti.
Türk, işgal altındaki Filistin topraklarında acıların dayanılmaz hale geldiğini ifade ederek, İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırıları sırasında işlenen uluslararası hukukun ağır ihlallerine ilişkin bağımsız bir soruşturma yapılması çağrısını yineledi.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri, herhangi bir sürdürülebilir çözümün hesap verebilirlik, adalet ve kendi kaderini tayin hakkının İsrail ve Filistinlilerin insan hakları ve onuruna dayanması gerektiğini söyledi.
ABD Başkanı Trump tarafından önerilen Gazze'yi "devralma" ve Filistinlileri zorla yerinden çıkarma planına ilişkin Türk, "İnsanları topraklarından zorla çıkarma önerisi tamamen kabul edilemez." diye konuştu.
"İnsan hakları, insanlık için kazandıran bir öneridir"Türk, "Çatışmalar ve krizler, Ukrayna ve Gazze'nin yanı sıra Sudan, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC), Haiti, Myanmar ve Afganistan'da birçok topluluk ve toplumları parçalıyor. Eşitsizlikler ve adaletsizlikler, genellikle mültecilere, göçmenlere ve en savunmasız kişilere yönelik öfkeyi besledikçe toplumsal gerginlikler artıyor." değerlendirmesinde bulundu.
Dünya genelinde en zengin yüzde 1'lik kesimin, insanlığın çoğunluğundan daha fazla servete sahip olduğuna dikkati çeken Türk, iklim krizinin, hayatları ve geçim kaynaklarını mahveden bir insan hakları felaketi olduğunu dile getirdi.
Türk, "İklim krizinin, gıda güvenliği, göç, sağlık, enerji ve su üzerindeki zincirleme etkileri, özellikle kadınlar ve kızlar için insan haklarını şu anda ve gelecek nesiller için tehdit ediyor." dedi.
Dijital teknolojilerin, gözetleme, çevrimiçi nefret, zararlı dezenformasyon, taciz ve ayrımcılık yoluyla insan haklarını bastırmak, sınırlamak ve ihlal etmek için yaygın olarak kötüye kullanıldığını söyleyen Türk, yapay zekanın, bu tehditlere yeni bir hız ve ölçek getirdiğini belirtti.
Türk, bazı çevrelerde insan haklarının hor görüldüğünü ve çarpıtıldığını, BM İnsan Hakları Ofisi ve İHK dahil geniş insan hakları ekosisteminin her yerde herkesin haklarını korumak ve desteklemek için çalıştığını ifade etti.
BM İnsan Hakları Ofisi, 3 bin 145 kişinin serbest bırakılmasına katkıda bulunduBM İnsan Hakları Ofisi'nin geçen yıl dünya genelinde keyfi olarak gözaltına alınan yaklaşık 3 bin 145 kişinin serbest bırakılmasına katkıda bulunduğunu anımsatan Türk, "Yaklaşık 11 bin insan hakları izleme misyonuna katıldık ve yaklaşık 1000 davayı gözlemledik. Dünya genelinde yaklaşık 15 bin insan hakları ihlali durumunu belgeledik." bilgilerini verdi.
Türk, insan hakları konusunda küresel fikir birliğinin, otoriterlerin, güçlü kişilerin ve oligarkların ağırlığı altında çöktüğünü vurgulayarak, otokratların artık dünya ekonomisinin yaklaşık 3'te 1'ini kontrol ettiğinin tahmin edildiğini aktardı.
İnsan haklarını savunmanın, istikrar, refah ve daha iyi bir ortak gelecek için son derece mantıklı olduğunu ifade eden Türk, "İnsan hakları, insanlık için kazandıran bir öneridir. Alçakgönüllülük, kararlılık ve bitmeyen umutla, insan haklarını dünyanın dört bir yanında korumaya, desteklemeye ve savunmaya devam edeceğiz." değerlendirmesinde bulundu.
İHK'nin 58. oturumunun açılışına Volker Türk'ün yanı sıra BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, BM 79. Genel Kurul Başkanı Philemon Yang, İHK'nin 2025 Dönem Başkanı ve İsviçre'nin BM Cenevre Ofisi Nezdinde Daimi Temsilcisi Büyükelçi Jürg Lauber, İsviçre Dışişleri Bakanı Ignazio Cassis, BM Cenevre Ofisi Genel Direktörü Tatiana Valovaya, Türkiye'nin BM Cenevre Ofisi nezdinde Daimi Temsilcisi Büyükelçi Burak Akçapar, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) Cenevre Temsilcisi Kemal Köprülü, BM yetkilileri ve çok sayıda ülke temsilcisi katıldı.
Birçok kriz bölgesindeki insan hakları durumunun ele alınacağı toplantı, 4 Nisan'a kadar sürecek.
Muhabir: Muhammet İkbal Arslan