İSTANBUL (AA) - ABD yönetiminin korumacı ticaret tutumunun küresel ekonomi üzerindeki etkilerine yönelik endişeler dünya genelinde önemli risklerden biri olmayı sürdürüyor. Dün ABD Başkanı Trump, Beyaz Saray'da düzenlenen etkinlikte, diğer ülkelere karşılıklı tarifelerin uygulanmasını öngören kararnameyi imzaladı.
Kararname kapsamında, ABD'nin birçok ticaret partnerinden ithal edilen mallara yüzde 10 ila yüzde 50 arasında değişen oranlarda tarife uygulanmaya başlandı.
Buna göre, Avrupa Birliği'ne (AB) yüzde 20, Çin'e yüzde 34, Vietnam'a yüzde 46, Tayvan'a yüzde 32, Japonya'ya yüzde 24, Hindistan'a yüzde 26, Güney Kore'ye yüzde 25, Tayland'a yüzde 36, İsviçre'ye yüzde 31, Endonezya'ya yüzde 32, Malezya'ya yüzde 24, Kamboçya'ya yüzde 49, Güney Afrika'ya yüzde 30, Bangladeş'e yüzde 37 ve İsrail'e yüzde 17 tarife getirildi.
Türkiye, Birleşik Krallık, Brezilya, Avustralya, Birleşik Arap Emirlikleri, Yeni Zelanda, Mısır ve Suudi Arabistan'ın aralarında olduğu bazı ülkeler için yüzde 10 gümrük vergisi uygulanacağı duyuruldu.
Bunlara ek olarak, ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, ülkelerin karşılıklı tarifelere misilleme yapmamalarını tavsiye ederken, misilleme yapılmaması durumunda daha yüksek gümrük vergisi oranları uygulanmayacağını söyledi.
Analistler, ABD'nin tarife adımları sonrasında birçok ülkenin misilleme yapacağının öngörüldüğünü belirterek, ticaret savaşlarının derinleşebileceğine ilişkin endişelerin risk algısının yüksek kalmasında etkili olduğunu söyledi.
Tarifelerin küresel enflasyon ve büyüme üzerindeki etkisinin de önemli belirsizliklerden olduğunu ifade eden analistler, makroekonomik veri akışının gelecek dönemde daha da önemli olabileceğini vurguladı.
Trump'ın ABD piyasaları kapandıktan sonra yaptığı açıklamaları sonrasında vadeli piyasalarda satış baskısı öne çıkarken, güvenli liman varlıklara olan talep dikkati çekti.
Tarife açıklamaları sonrasında yatırımcıların artan tahvil talebiyle ABD'nin 10 yıllık tahvil faizi 13 baz puan düşerek yüzde 4,07 seviyesine düştü.
Ticaret savaşlarına ilişkin endişelerin güvenli liman varlıklara olan talebi artırmasıyla yükseliş eğilimini sürdüren altının ons fiyatı 3 bin 167,86 dolarla rekor tazelemesinin ardından, şu sıralarda yatay seyirle 3 bin 132 dolardan işlem görüyor.
Dolar endeksi ise yüzde 0,2 düşüşle 103,1 seviyesinde bulunurken, Brent petrolün varili de önceki kapanışın yüzde 0,8 altında 73 dolardan satılıyor.
Trump'ın açıklamaları öncesinde kapanan New York Borsası'nda dün, S&P 500 endeksi yüzde 0,67, Nasdaq endeksi yüzde 0,87 ve Dow Jones endeksi yüzde 0,56 yükseldi. ABD'de endeks vadeli kontratlar yeni güne ise sert düşüşle başladı.
Avrupa borsaları dün negatif seyrederken, Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen tarifeleri küresel ekonomiye büyük bir darbe olarak nitelendirdi.
Von der Leyen, küresel ekonominin büyük ölçüde zarar göreceğini belirterek, "Belirsizlik artacak ve daha fazla korumacılığı tetikleyecek. Sonuçları korkunç olacak." dedi.
Başkan Trump'ın başkalarının mevcut kurallardan haksız yere yararlandığı konusundaki görüşüne katıldığını belirten Von der Leyen, dünya ticaret sistemini küresel ekonominin gerçeklerine uygun hale getirmek için her türlü çabayı desteklemeye hazır olduklarını ifade etti.
Von der Leyen ayrıca, ABD ile görüşmelere başlamak için henüz geç olmadığını da vurgulayarak. "Başından beri, transatlantik ticaretteki kalan engelleri kaldırmak için Amerika Birleşik Devletleri ile müzakere etmeye her zaman hazır olduk." diye konuştu.
Analistler, AB tarafının öncelikle diyalog temelli bir çözüm stratajesini öncelediğini belirterek, gelecek dönemde sonuç alınmaması durumunda ABD'ye karşı tarife ve bazı ticari düzenlemelerin masaya yatırılabileceğini kaydetti.
Tarifelere yönelik haber akışının yanı sıra bugün Avro Bölgesi'nde açıklanacak Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) toplantı tutunacakları da yatırımcıların odağında bulunuyor.
Dün, Almanya'da DAX 40 yüzde 0,66, Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 0,22, İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 0,30 ve İtalya'da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 0,27 düştü. Avrupa'da endeks vadeli kontratlar yeni güne negatif bir seyirle başladı.
Asya borsalarında satıcılı bir seyir izlenirken, Trump'ın yeni tarifeleri bölgedeki pay piyasaları üzerinde etkili oluyor.
Çin Ticaret Bakanlığından yapılan açıklamada, Çin'in karara karşı olduğu ve kendi haklarını ve çıkarlarını korumak için karşı tedbirler alacağı belirtildi.
ABD'nin "karşılıklı tarife" olarak adlandırdığı uygulamanın öznel ve tek taraflı değerlendirmelere dayandığı, bunun uluslararası ticaret kurallarına uygun olmadığı ve ilgili tarafların meşru haklarını ve çıkarlarını tehdit ettiğine değinilen açıklamada, "Bu, tipik bir tek taraflı zorbalık uygulamasıdır. Bu, yalnızca ABD'nin kendi çıkarlarına zarar vermekle kalmayacak, aynı zamanda küresel ekonomik kalkınmayı ve tedarik zinciri istikrarını da tehlikeye atacak." ifadesi kullanıldı.
Açıklamada, ABD'nin çok sayıda ticaret ortağının bu konudaki memnuniyetsizliklerini ve açık muhalefetlerini dile getirdiği hatırlatılarak, "Tarih, tarifeleri artırmanın ABD'nin sorunlarını çözmeyeceğini kanıtlıyor. Ticaret savaşının kazananı olmaz, korumacılık çıkış yolu değildir." değerlendirmelerine yer verildi.
Analistler, tarife adımları sonrasına bölge endekslerinde satış baskısının etkili olduğu ifade ederek, Japonya ve Güney Kore tarafından gelecek açıklamaların da yatırımcılar tarafından yakından takip edildiğini söyledi.
Bugün bölgede açıklana verilere göre Japonya'da mart ayına ilişkin hizmet sektörü Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) 50 ile beklentilerin üzerinde gerçekleşirken, bileşik PMI 48,9 oldu.
Çin'de mart ayı Caixin hizmet sektörü PMI ise 51,9 ile tahminleri geri bırakırken, aynı dönemde bileşik PMI 51,8 seviyesinde gerçekleşti.
Bu gelişmelerle kapanışa yakın Japonya'da Nikkei 225 endeksi yüzde 3, Güney Kore'de Kospi endeksi yüzde 0,8, Çin'de Şanghay bileşik endeksi yüzde 0,4 ve Hong Kong'da Hang Seng endeksi yüzde 1,8 düştü.
Yurt içinde dün satış ağırlıklı bir seyir izleyen Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, günü yüzde 1,41 değer kaybederek 9.523,31 puandan tamamlarken, bugün gözler mart ayı enflasyon verilerine çevrildi.
AA Finans Enflasyon Beklenti Anketi'ne katılan ekonomistler, mart ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 2,87 arttığını tahmin ediyor.
Mart ayı enflasyon beklentilerinin ortalamasına göre (yüzde 2,87), bir önceki ay yüzde 39,05 olan yıllık enflasyonun yüzde 38,66'ya gerileyeceğini öngören ekonomistlerin, 2025 sonu enflasyon beklentisi mart ayı itibarıyla yüzde 30,62 oldu.
Dolar/TL, dün yatay seyirle 37,9467'den kapanırken, bugün bankalararası piyasanın açılışında önceki kapanışının hemen altında 37,9350 seviyesinden işlem görüyor.
Analistler, bugün yurt içinde enflasyon, yurt dışında ise dünya genelinde hizmet sektörü PMI verilerin yanı sıra Avro Bölgesi'nde ÜFE, ECB'nin toplantı tutanakları ve ABD'de dış ticaret dengesi ile haftalık işsizlik maaşı başvurularının takip edileceğini dile getirerek, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 9.600 ve 9.700 seviyelerinin direnç, 9.400 ve 9.300 puanın ise destek konumunda olduğu kaydedildi.
Piyasalarda bugün takip edilecek veriler şöyle:
10.00 Türkiye, mart ayı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE)
10.00 Türkiye, mart ayı Yurt içi Üretici Fiyat Endeksi
10.55 Almanya, mart ayı hizmet sektörü/bileşik PMI
11.00 Avro Bölgesi, mart ayı hizmet sektörü/bileşik PMI
11.30 İngiltere, mart ayı hizmet sektörü/bileşik PMI
12.00 Avro Bölgesi, şubat ayı Üretici Fiyat Endeksi
14.30 Avro Bölgesi, ECB toplantı tutanakları
15.30 ABD, şubat ayı dış ticaret dengesi
15.30 ABD, haftalık işsizlik başvuruları
16.45 ABD, mart ayı hizmet sektörü/bileşik PMI
17.00 ABD, mart ayı ISM hizmet sektörü PMI
Muhabir: Mahmut Çil