DAKAR (AA) - Cheikh Ma Djimbira Ndiaye ya da sahne adıyla Ndiguel, Senegal'in kuzeyindeki Kebemer'de, Afrika sözlü geleneğinin yaşatılması ve Afrika'nın kültürel hafızasının korunmasında vazgeçilmez olarak değerlendirilen "griot" ismi verilen halk ozanlarının olduğu bir ailede doğdu.
Ndiguel, dedesi ve büyüklerinden dinlediği tarihi hikayeler ve bu hikayelere eşlik eden perküsyonlar içinde büyüdü.
Müziğe çocuk yaştan itibaren aşina olan Ndiguel, geleneksel ritimlerin ve perküsyonların olduğu bir grup kurmaya karar verdi.
Ndiguel, grubuna yerel dil Volofçada "griot ailesi" anlamına gelen "Ngueweul" ismini seçti ve 1998'de ilk kez profesyonel olarak çalmaya başladı.
Başlangıçta sadece Volof etnik grubuna ait "sabar" isimli geleneksel perküsyonu çalabilen Ndiguel, zaman içerisinde Senegal'i dolaşarak diğer etnik gruplara ait perküsyonları ve onlara eşlik eden dansları öğrendi.
Ndiguel, zaman içerisinde grubunu genişleterek, Senegal'in tüm perküsyonlarını bir araya getirdi ve çeşitli kültürel şovlar düzenlemeye başladı.
Ndiguel ve grubu, özellikle turistler için düzenledikleri etkinliklerde, Senegal'e özgü perküsyonları tanıtıyor, tarihini anlatıyor ve her perküsyonun ait olduğu etnik gruba ilişkin bilgiler veriyor.
Geleneksel ritimleri kendine has üslubuyla yorumlayan Ngueweul, bazen baobab ağaçlarıyla çevrili bir ormanda bazen de çölde ateş etrafında çeşitli şovlarla Senegal tarihine ışık tutuyor.
"Senegal'deki tüm etnik kökenlere ait ritimleri bir araya getirdik"
AA muhabiri, Ndiguel ve grubu Ngueweul Rythme ile bir araya gelerek, perküsyonun Afrika tarihindeki yerini ve grup olarak projelerini sordu.
Afrika'da perküsyonun hayatın tam ortasında yer aldığına dikkati çeken Ndiguel, Afrika'yı anlamak için perküsyonun söylediklerini anlamak gerektiğini belirtti.
Ndiguel, "Doğduğumuzda perküsyon çalarlar, yetişkin oluruz sünnet töreninde perküsyon çalarlar, perküsyonla evleniriz ve öldüğümüzde de cenazemizde perküsyon sesi duyulur." dedi.
Volof etnik grubundan gelmeleri nedeniyle başlangıçta sadece Volofların enstrümanlarına aşina olduklarını belirten Ndiguel, farklı etnik grupların müzik anlayışını keşfetmek için Senegal'in kuzeyi Kebemer'den güneyi Casamance'a kadar gittiklerini anlattı.
Ndiguel, şunları kaydetti:
"Senegal'deki tüm perküsyonları buluşturmak istedik. Aslında sadece Senegal de değil Batı Afrika'dan da perküsyonlar var. Mesela 'tabala', Kadiri tarikatı tarafından Moritanya ve civarında ilahiler ve zikirlerde kullanılan kutsal bir perküsyon. Animist dönemden kalan ama Müslüman Baye Fall topluluğunun kullandığı 'khine' isimli perküsyon var. Serer ve Volof etnik grubuna ait 'sabar', Diola etnik grubuna ait 'bougarabou', Mandinka etnik grubuna ait 'sowrouba', Waalo-Waalo etnik grubuna ait, konuşan davul ismiyle de bilinen 'tama' çalıyoruz. Yani grubumuzda Senegal'deki tüm etnik kökenlere ait ritimleri bir araya getirdik."
"Perküsyonun gücü" belgeseli
Ndiguel, özellikle yurt dışında aldıkları sahnelerde perküsyonların taşıdığı mesajların tam olarak anlaşılamadığını fark ettiğini söyledi.
Buradan hareketle perküsyonların tanıtımına ilişkin daha kalıcı bir adım atmaya karar verdiğini dile getiren Ndiguel, şöyle devam etti:
"Her perküsyonun nasıl ortaya çıktığı, kimler tarafından çalındığı hatta nasıl üretildiğini anlatan bir belgesel çektim. "Perküsyonun gücü" isimli belgesel için tüm Senegal'i dolaştım, büyüklerimizle konuştum, hikayelerini anlattırdım. Çekimler tamamlandı, sadece teknik detayları kaldı. Sömürge döneminde Fransızlar, Senegal'deki Cayor Krallığının 1549'da parçalanmasına ilişkin detaylı bilgi almak için dedemin de içinde olduğu bölgedeki tüm griotları toplamış ve aralarından dedemi Fransa'ya göndermişler. Çünkü yazılı bir tarih yok, tarih sözlü şekilde aktarılıyor. Dedem Fransızlara o bölgenin tarihini tüm detaylarıyla anlatmış. Çocukluğum bu hikayeleri dinleyerek geçti ancak hiçbir zaman duyduklarımızı yazmadık. Bugün hikaye anlatıcılığı çok boyutlu bir hal aldı ve ben kendimi yazmayla kısıtlamak istemedim, belgeselini çekmeye karar verdim."
Aynı zamanda Dakar Karnavalı'nın sanat yönetmenliğini üstlenen Ndiguel, sanal bir perküsyon müzesi kurmak istediğini de ifade etti.
Ndiguel, Senegal'de bir insanın aslana dönüştüğü geleneksel "Simb (sahte aslan)" karakterini konu alan bir müzikal üzerinde de çalıştığını sözlerine ekledi.
Muhabir: Fatma Esma Arslan Özdel
