Lübnan'daki liman patlamasinin üzerinden 2 yil geçmesine ragmen adalet yerini bulamadi

Lübnan'daki büyük liman patlamas?n?n üzerinden 2 y?l geçmesine ra?men aç?lan soru?turmada herhangi bir somut geli?me kaydedilmedi?i gibi Hristiyan-?ii çat??mas?na neden oldu.

BEYRUT (AA) - Beyrut Liman?'nda 4 A?ustos 2020'de medyana gelen büyük patlamada 215 ki?i hayat?n? kaybetti, binlerce ki?i yaraland?. Hayat?n? kaybedenlerin aileleri 24 ayd?r faillerin yarg?lanmas?n? ve adaletin yerini bulmas?n? bekliyor.

Patlamaya ili?kin soru?turma, olay?n ya?and??? tarihten bu yana Lübnan'daki adli mercilerce yürütülüyor. Ancak dosyada ad? geçen ki?ilerin Mecliste dokunulmazl?klar?n?n bulunmas? veya arkalar?ndaki güçlü siyasi partilerin deste?i nedeniyle ifade dahi vermiyor.

Mezhebe dayal? siyasi partilerin soru?turma sürecine müdahil olmas?, söz konusu dosyan?n ask?ya al?nmas?na veya herhangi bir ilerleme kaydedilmemesine neden oluyor.

AA muhabiri, patlaman?n ya?and??? günden bu yana yasal soru?turma sürecini, bu sürecin neden t?kand???n? ve olas? durumlar? inceledi.

Soru?turmay? yürüten yarg?çlar, siyasileri ifadeye ça??ramad?

Patlaman?n ard?ndan olaya ili?kin soru?turmay? yürütmek üzere 13 A?ustos 2020'de yarg?ç Fadi Savvan görevlendirildi.

Savvan, yapt??? çal??malar?n ard?ndan 10 Aral?k 2020'de eski Ba?bakan Hassan Diyab'?n yan? s?ra eski Maliye Bakan? Ali Hasan Halil, eski Bay?nd?rl?k ve Ula?t?rma bakanlar? Gazi Zuaytir ile Yusuf Finyanus'u "yüzlerce ki?inin ya?am?n? yitirmesine ve yaralanmas?na yol açan olayda ihmali ve kusuru bulunmakla" suçlad?.

Ancak bu suçlama ülkede tart??malara neden oldu ve süreç yarg?ç Savvan'?n görevine son verilmesiyle sonuçland?.

Lübnan Yüksek Yarg? Konseyi, 20 ?ubat 2021'de Savvan'?n yerine yarg?ç Tar?k el-Bitar'? atad?.

Bitar da t?pk? Savvan gibi siyasilere yönelik kararlar?ndan sonra hedef haline geldi.

Hristiyan hukukçu Bitar, soru?turmay? yürütmek üzere görevlendirildi?i ilk aylarda dü?ük profilli birçok ki?inin serbest b?rak?lmas?na karar verdi.

Bitar, soru?turma kapsam?nda 2 Temmuz 2021'de halihaz?rda milletvekili olan eski Maliye Bakan? Ali Hasan Halil, eski Bay?nd?rl?k ve Ula?t?rma Bakan? Gazi Zuaytir ile eski ?çi?leri Bakan? Nihad Me?nuk'un milletvekili dokunulmazl???n?n kald?r?lmas?n? talep etti. Lübnanl? hakim, daha sonra Halil, Zuaytir, Me?nuk ve eski Ba?bakan Diyab'?n ifadeye ça?r?lmas? karar?nda ?srar etti.

Bitar'?n Temmuz 2021'den itibaren eski Ba?bakan Diyab'?n da aralar?nda bulundu?u baz? siyasileri ifadeye ça??rmas? ve 3 eski bakan?n dokunulmazl???n?n kald?r?lmas? talebiyle Meclise ba?vurmas? ülkede tart??ma konusu oldu.

Eylül 2021'de Hristiyan eski Bay?nd?rl?k ve Ula?t?rma Bakan? Yusuf Finyanus hakk?nda, 12 Ekim'de de ?ii Emel Hareketi Milletvekili Ali Hasan Halil hakk?nda gözalt? karar? ç?karan Bitar, ?iilerin ve Hristiyan Marada Partisi'nin hedef tahtas? haline geldi.

Soru?turma ?ii-Hristiyan çat??mas?na neden oldu

Lübnan Cumhuriyet Savc?s? Gassan Uveydat, yarg?ç Bitar'dan Hizbullah'?n kendisini tehdit etti?ine dair iddialar hakk?nda bir rapor haz?rlamas?n? istedi.

Eski ?çi?leri Bakan? Ma?nuk, 27 Eylül 2021'de Bitar'?n görevden al?nmas? talebiyle dava açt?.

Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, 11 Ekim 2021'de televizyonda yapt??? konu?mada, "Beyrut Liman? patlamas? davas?n? ara?t?ran hakimin siyasi hedefleri var." diyerek Bitar'? yeniden hedef gösterdi.

Yarg?ç Bitar'?n Hizbullah ve müttefiki siyasileri ?srarla ifadeye ça??rmak istemesi, ülkede silahl? çat??malar?n ya?anmas?na yol açt?.

?ii Hizbullah ve Emel Hareketi destekçileri, Bitar'?n yerine bir ba?kas?n?n atanmas? talebiyle 14 Ekim 2021'de Beyrut Adalet Saray?'na yürüdü. Göstericiler Adalet Saray? yak?n?ndaki Et-Tayyuna bölgesine geldikleri s?rada kalabal??a ate? aç?ld?, olayda 6 ki?i öldü, 32 ki?i yaraland?.

Sald?r?da ölen ya da yaralananlar?n tümü Hizbullah ve Emel Hareketi mensuplar? idi. Her iki parti sald?r?dan ezeli rakipleri Hristiyan Lübnan Güçleri Partisi'nin lideri Semir Caca'y? sorumlu tuttu.

Caca ise sald?r?yla ilgili tüm iddialar? reddetti ve savc?ya ifade vermek için de "Nasrallah mahkemeye giderse ben de giderim." ?art?n? koydu.

Böylece liman soru?turmas?nda silahlar?n konu?mas? üzerine Lübnanl?lar aras?nda "yeniden geçmi?te ya?anan 15 y?ll?k iç çat??ma ya?an?r m??" endi?esi olu?tu.

Yarg?ç Bitar: "Kimse beni soru?turmadan al?koyamaz"

Patlaman?n 2. y?l?na günler kalan 2 A?ustos'ta Lübnan'daki "El Nida Vatan" gazetesine k?sa bir demeç veren Bitar, soru?turman?n ak?beti hakk?nda de?erlendirmelerde bulundu.

Adli sürecin akamete u?ramas? ve ilerleme kaydedilmemesi için hakk?nda sürekli davalar aç?ld???n? ve bunlar?n hepsinin siyasi hedeflerinin bulundu?unu hat?rlatan Bitar, "Hiç kimse benden kurtulamaz ya da beni a?a??ya çekemez." dedi.

?ddialar?n aksine hiçbir siyasi parti veya güvenlik kurumlar?yla ba?lant?s?n?n olmad???n? belirten Bitar, "Bana siyasi ba?lant?m oldu?unu söyleyenlere meydan okuyorum." ifadesini kulland?.

Soru?turman?n sonuçlanmas? için bedel ödemeye haz?r oldu?unu vurgulayan Bitar, soru?turman?n ileride daha zor bir süreçten geçece?i uyar?s?nda bulundu.

Patlama soru?turmas? ABD mahkemelerine ta??nd?

Patlamada hayat?n? kaybedenlerin yak?nlar?, Beyrut Liman?'na patlay?c? madde getirdikleri iddias?yla ABD-Norveç firmas? aleyhine 250 milyon dolarl?k tazminat davas? açt?.

?sviçreli sivil toplum kurulu?u "Accountability Now", 13 Temmuz'da yapt??? aç?klamada, ABD ve Norveç'in ortak firmas? olan TGS'ye kar?? ABD'nin Texas Mahkemesi'nde dava aç?ld???n? belirtti.

TGS'ye ait geminin 2 bin 750 ton amonyum nitrat? Beyrut Liman?'na ta??d??? iddia ediliyor.

BM'den "uluslararas? soru?turma aç?lmas?" ça?r?s?

Lübnan'daki devlet kurumlar? üzerinde siyasi partilerin nüfuzunun çok fazla olmas? nedeniyle ülkede daha önce de birçok önemli suikast ve patlama soru?turmas? herhangi bir sonuca var?lmadan rafa kald?r?ld?.

Bu tecrübeden yola ç?karak Birlemi? Milletler (BM), 2005'te suikastla öldürülen eski Ba?bakan Refik Hariri olay?n?n ayd?nlat?lmas? için Hollanda'da Uluslararas? Lübnan Özel Mahkemesi kurdu.

BM, dün yapt??? aç?klamada, Beyrut Liman?'ndaki büyük patlama hakk?nda uluslararas? inceleme ba?lat?lmas? gerekti?ini hat?rlatt?.

BM uzmanlar?ndan yap?lan yaz?l? aç?klamada, bu olay?n nükleer olmayan en büyük patlamalardan biri oldu?u vurgulanarak, "Patlaman?n neden meydana geldi?ini ö?renmek için ?imdiye kadar hiçbir ?ey yap?lmad?. Uluslararas? incelemenin gecikme olmaks?z?n ba?lat?lmas? ça?r?s?nda bulunuyoruz." ifadesi kullan?ld?.

Muhabir: ?diris Okuduci